کد فرودگاهی چیست و چه کاربردی دارد؟

حتما در طول سفرهای هوایی خود،‌ با کد فرودگاهی آشنا شده‌اید در مجموع، دو نوع کد فرودگاهی ایکائو (ICAO) و یاتا (IATA) برای مشخص کردن فرودگاه‌ها در سرتاسر دنیا وجود دارند که هر کدام برای کاربرد و منظور خاصی استفاده می‌شوند.

اگر سفرهای هوایی زیادی را تجربه می‌کنید و یا قرار است که برای اولین بار با هواپیما سفر کنید، بهتر است که با این کدها بیشتر آشنا شوید؛ به همین دلیل ما در این مقاله از های تیکت، به معرفی و بررسی هر دو نوع کد فرودگاهی می‌پردازیم. برای آشنایی بیشتر با کاربرد و نحوه نام گذاری این کدها، تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

کد ایکائو و کاربرد آن

در سال 1944، کشورهای عضو سازمان ملل متحد سازمانی اختصاصی به نام سازمان هوانوردی غیر نظامی بین المللی (The International Civil Aviation Organization) که به اختصار ایکائو نامیده می‌شود را ایجاد کردند. این سازمان با 194 کشور عضو خود همکاری داشته و سیاست کلی آن، حمایت از پروازهای امن، کارآمد و اقتصادی است. همچنین هدف از ایجاد سازمان ایکائو، نظارت و مدیریت بر اجرای کنوانسیون شیکاگو در فرودگاه ‌های جهان عنوان شده است. 

کنوانسیون شیکاگو، مهمترین معاهده بین المللی در صنعت هوایی و حقوق هوایی است که به امضای بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران نیز رسیده است. این کنوانسیون، با نام معاهده هوانوردی غیر نظامی بین المللی نیز شناخته می‌شود. دفتر مرکزی ایکائو در مونترال کانادا قرار گرفته و استانداردسازی پروازهای بین المللی از جمله مسئولیت‌های آن به شمار می‌روند. 

بررسی ساختار کد ایکائو

کد فرودگاهی ایکائو، از ۴ حرف تشکیل شده که نشان ‌دهنده موقعیت جغرافیایی فرودگاه‌ها است. در این کدگذاری، هر کدام از حروف نشاندهنده بخشی از موقعیت جغرافیایی فرودگاه هستند که باید بدانید:

• حرف اول در کد فرودگاهی ایکائو، نشاندهنده کشور یا قاره‌ای است که فرودگاه در آن قرار دارد؛ به عنوان مثال کدهایی که با حرف E آغاز می‌شوند، در منطقه اروپا (Europe) قرار دارند. 
• در کد ایکائو، حرف دوم نشاندهنده یک کشور خاص است که فرودگاه به آن تعلق دارد؛‌ به عنوان مثال کد EG مربوط به فرودگاه‌هایی می‌شود که تحت نظارت بریتانیا باشند.
• حروف سوم و چهارم در این کد، برای شناسایی دقیق‌تر فرودگاه به کار می‌روند. معمولا این حروف برگرفته از نام فرودگاه یا ویژگی‌های خاص مربوط به آن هستند.

ساختار کد ایکائو برای کشورهای بزرگی که تعداد زیادی فرودگاه دارند، کمی متفاوت است. برای فرودگاه‌های این کشورها، حرف اول کد نشاندهنده کشور و سه حرف بعدی برای شناسایی فرودگاه هستند. در ایران، برای مشخص کردن فرودگاه بین المللی امام خمینی از کد ایکائو OIIE استفاده می‌شود. شما می‌توانید دریافت خدمات CIP فرودگاه امام خمینی را در هنگام رزرو بلیط از مبدا یا به مقصد این فرودگاه به بلیط خود اضافه کنید.

استثنائات کد ایکائو

در کد ایکائو فرودگاه‌ها، استثنائات مختلفی نیز وجود دارند. همانطور که گفتیم، این کد مشخص کننده موقعیت جغرافیایی فرودگاه مانند قاره و کشور آن است؛ اما در برخی موارد، فرودگاه ممکن است خارج از قاره یا کشور مورد نظر باشد. در این مورد، به فرودگاه نظامی ماونت پلیزنت (RAF Mount Pleasant) توجه کنید. این فرودگاه، در منطقه آمریکای جنوبی قرار دارد؛ اما به دلیل این که متعلق به کشور انگلستان است، کد فرودگاهی ایکائو آن به شکل EGYP است. توجه کنید که فرودگاه پورت استنلی که در نزدیکی این فرودگاه قرار دارد، SFAL است که نشاندهنده قرار گرفتن آن در آمریکای جنوبی است.

یکی دیگر از استثناهایی که در کد فرودگاهی ایکائو وجود دارد، حروف X،I و J است. این حروف، هیچگاه به عنوان حروف اول کد ایکائو قرار نمی‌گیرند. در روسیه و کشورهای مشترک المنافع نیز، حرف X برای شناسایی حوزه‌های هوایی نظامی و دولتی استفاده می‌شود؛ اما در کد ایکائو وجود ندارد.

کد یاتا و کاربرد آن

در هنگام خرید بلیط هواپیما، حتما به یک کد ۳ حرفی درون بلیط برخورده‌اید. این کد، کد فرودگاهی یاتا است که به صورت اختصاصی برای هر فرودگاه وجود دارد. یاتا (International Air Transport Association) که به اختصار با حروف IATA مشخص می‌شود، سازمان بین المللی نقل و انتقال هوایی است. 

مسافران سفرهای هوایی، معمولا با یاتا بیشتر از کد ایکائو برخورد دارند و آن را روی بلیط هواپیما، کارت پرواز، لیبل چمدان و ... نیز مشاهده می‌کنند. این کد ۳ حرفی، بیشتر مشخص کننده نام فرودگاه است و در برخی موارد نیز، شهر یا کشوری که فرودگاه در آن قرار دارد را مشخص می‌کند؛ به عنوان مثال، کد یاتا فرودگاه بین المللی امام خمینی (Imam Khomeini International Airport) به اختصار IKA است که نشاندهنده حروف اول نام فرودگاه هستند.

هدف از کد فرودگاهی یاتا

هدف کلی از ایجاد انجمن یاتا و کد گذاری فرودگاه‌ها و قطارها در سرتاسر دنیا، کمک به مدیریت بهتر این صنایع و ارائه خدمات بهتر به مسافران است. این انجمن، با کد گذاری فرودگاه‌ها قصد دارند تا با ایجاد یک مفهوم فرامرزی، زمینه همکاری ایرلاین‌ها در نقاط مختلف دنیا را بوجود آورند.

یکی دیگر از اهداف یاتا، استانداردسازی حمل و نقل هوایی و نظارت بر این صنعت است که پس از جنگ جهانی دوم، روند رو به رشد سریعی پیدا کرد. نظارت بر کیفیت سفرهای هوایی و خدمات ایرلاین‌ها و همچنین تشویق به توسعه حمل و نقل و تجارت هوایی و بین المللی، از دیگر اهداف مهم یاتا هستند.

نحوه کد گذاری یاتا

همانطور که گفتیم، کد یاتا از 3 حرف تشکیل شده که نشاندهنده نام شهر یا فرودگاه هستند. حروف این کدها، از A تا Z حروف الفبا را شامل می‌شوند. در بیشتر کدهای یاتا، این کد نشاندهنده شهر است؛ به عنوان مثال، THR برای فرودگاه مهرآباد تهران، ATL برای فرودگاه آتالانتا، WAW برای فرودگاه ورشو و ... است.

با توجه به این که کد یاتا ۳ حرفی است و محدودیت دارد، ممکن است برخی از کدهای یاتا مشابه باشند.برای پیدا کردن کد یاتای فرودگاه‌ها، می‌توانید به وبسایت این انجمن مراجعه کرده و با وارد کردن نام فرودگاه، کد فرودگاهی آن را پیدا کنید.

تفاوت‌ کدهای ایکائو و یاتا

کد فرودگاه های بین المللی (کدهای ایکائو و یاتا) هر دو برای مشخص کردن فرودگاه‌ها به کار می‌روند؛ اما در این زمینه دارای تفاوت‌های بسیار زیادی هستند. مهمترین تفاوت این دو کد در کاربرد آن‌ها است. کاربرد کد یاتا، بیشتر در زمینه مسافری و بلیط فروشی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ در حالی که کد ایکائو برای خدمات فنی و کنترل ترافیک هوایی کاربرد دارد. 

تفاوت مهم دیگری که کد یاتا با ایکائو دارد این است که کد یاتا، نشاندهنده نام شهر یا فرودگاه است؛ در حالی که کد ایکائو برای مشخص کردن موقعیت‌ جغرافیایی فرودگاه اختصاص داده می‌شود.

همچین در کنار این تفاوت ها می توان به تعداد حروف استفاده شده در کد یاتا و ایکائو نیز اشاره کرد. کد فرودگاهی ایکائو ۴ حرفی و برای یاتا ۳ حرفی می باشد.

کدهای ایکائو و یاتا ایران

پس از آشنایی با کدهای یاتا و ایکائو، بهتر است با برخی از کد فرودگاه‌ های ایران نیز آشنا شوید. پیش از هر چیز، توجه داشته باشید که در کد ایکائو فرودگاه‌های ایران، دو حرف اول یعنی O و I برای تمام فرودگاه‌ها یکسان است. حرف O نشاندهنده منطقه جغرافیایی یعنی خاورمیانه است و I نیز حرف اول کشور ایران است که فرودگاه در آن قرار داد؛ به عنوان مثال، کد فرودگاهی ایکائو برای فرودگاه بین المللی آبادان OIAA است. در این کد، دو حرف اول نشان‌دهنده خاورمیانه و ایران هستند. حرف سوم، برای تمایز بین فرودگاه‌های داخلی است که A برای آبادان است. همچنین، حرف چهارم نیز برای ایجاد تمایز بیشتر و دقیق‌تر اعمال می‌شود.

کدهای فرودگاهی و اهمیت آن‌ها در سفرهای هوایی شما

در سفرهای هوایی و بین المللی، علاوه بر ارائه ی پاسپورت و دریافت ویزا، باید به کد فرودگاهی که در بلیط هواپیما درج می‌شوند نیز توجه کنید. کد فرودگاهی، کدی است که مشخص کننده نام فرودگاه یا منطقه جغرافیایی آن است. کد ایکائو برای موقعیت‌های جغرافیایی و شناسایی موقعیت و کد یاتا نیز برای شناخت فرودگاه است و کد آن روی بلیط و تگ‌های روی چمدان و بار درج می‌شود. این کدها، توسط دو سازمان بین المللی ایکائو و یاتا که برای ارائه بهتر خدمات هوایی ایجاد شده‌اند برای هر فرودگاه به صورت اختصاصی ارائه می‌شوند.

سوالات متداول