جت لگ یا پرواززدگی چیست؟
فرزانه یوسفیجت لگ یا پرواززدگی، اختلال در ساعت طبیعی یا ریتم شبانه‌روزی بدن در سفر هوایی به سایر مناطق زمانی می‌باشد. به عبارت دیگر، پرواززدگی یا جت لگ، یک مشکل فیزیولوژیکی می‌باشد که در اثر پروازهای طولانی به وجود آمده و باعث به هم ریختن سیکل خواب و بیداری می‌گردد. علائم جت لگ را زمانی می‌توانید تجربه کنید که حداقل از دو منطقه زمانی عبور نمایید. در ادامه شما را با علائم پرواز زدگی در سفر و روش های رفع آن آشنا می‌کنیم.
علائم جت لگ یا پرواززدگی
جت لگ یا پرواززدگی، دارای علائم و نشانه‌های متعددی می‌باشد که شدت آن در افراد به میزان ترشح هورمون در بدن و ساعتی که پرواز را تجربه نموده، متفاوت می‌باشد. به‌طورکلی، افرادی که در پروازهای طولانی‌تری حضور دارند، پرواززدگی را تجربه می‌کنند. برخی از مهم‌ترین علائم پرواززدگی یا جت لگ عبارت‌اند از:
- اختلال در سیستم خواب: امکان دارد صبح‌ها زود از خواب بیدار شده و شب‌ها دیر بخوابید.
- اختلالات فکری: حواس‌پرتی و فراموشی مسائل مختلف
- احساس خستگی عمومی و بی حالی: احساس خستگی زیاد یا کاهش توانایی‌های فیزیکی
- بدخلقی، کسالت و بی قراری: واکنش‌های سریع، بدخلقی
- درد شکم: اختلال در سیستم گوارشی شده مانند حس تهوع، کاهش اشتها، یبوست و سندروم روده تحریک‌پذیر
عواملی که باعث ایجاد پرواززدگی می‌شوند؟
جت لگ یا پرواززدگی در سفرهای کوتاه مدت که دارای اختلاف ساعتی کمتر از 1 تا 5/1 ساعت نسبت به مقصد اولیه هستند؛ به وجود نمی‌آید؛ اما زمانی که در یک مدت کوتاهی به بیشتر از دو منطقه زمانی متفاوت سفر نمایید، علائم و یا نشانه‌های جت لگ تشدید می‌گردد. از جمله مهم‌ترین عواملی که باعث ایجاد پرواززدگی می‌شوند عبارت‌اند از:
- تعداد مناطق زمانی که از آن‌ها عبور می‌نمایید.
- پرواز به سمت شرق، زیرا ساعات روز کاهش پیدا کرده و بدن فرصت کمتری برای عادت کردن با منطقه جدید دارد.
- افرادی مانند خلبانان، مهمانداران و سایر مسافرانی که به طور مکرر سفر می‌نمایند.
- افزایش سن هم یکی دیگر از عوامل دچار شدن به پرواززدگی است.
- کمبود اکسیژن و کاهش فشار هوا در فضای داخلی هواپیما
- نشستن به صورت طولانی مدت در هواپیما
- افزایش دما و کاهش رطوبت در کابین هواپیما و ایجاد کم‌آبی در بدن
جت لگ چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان جت لگ می‌تواند بسته به چند عامل متفاوت باشد، از جمله تعداد مناطق زمانی عبور کرده، جهت سفر (شرق به غرب یا غرب به شرق) و توانایی فرد در تطبیق با منطقه زمانی جدید. به طور کلی، بیشتر افراد پس از 2 تا 3 روز احساس بهبودی می‌کنند اگر جت لگ بیشتر از یک هفته ادامه یافت، حتما با پزشک مشورت کنید.. لازم به ذکر است عواملی چون سن و الگوهای خواب و وضعیت سلامت جسمی می‌تواند بر مدت زمان لازم برای بهبود جت لگ تأثیر گذار باشد..
بهترین راه درمان جت لگ یا پرواززدگی
به‌طورکلی، محققان نتوانستند تا به امروز درمان قطعی و مشخصی برای از برطرف کردن کامل و فوری اثرات پرواززدگی پیدا نمایند. گاهی اوقات، فقط بعد از گذشت مدت کوتاه و هماهنگی بدن با وقت محلی، اثرات این اختلال به طور کامل از بین رفته و فرد به حالت طبیعی خود برمی‌گردد. موارد زیادی وجود دارند که با انجام آن‌ها بعد از رسیدن به مقصد می‌توانید اثرات پرواززدگی را کاهش دهید. این روش‌ها عبارت‌اند از:
قرار گرفتن در معرض نور خورشید
یکی از بهترین روش‌ها برای درمان پرواززدگی بعد از رسیدن به مقصد، قرار گرفتن در معرض نور خورشید و هوای آزاد می‌باشد. با گشت‌وگذار در طول روز می‌توانید هوشیاری ذهن خود را بهبود دهید. هم‌چنین نور خورشید و یا نورهای مصنوعی مانند لامپ به بدن برای تنظیم ساعت بیدار ماندن کمک می‌نماید.
مصرف آب فراوان
یکی از مشکلات رایجی که در پروازهای طولانی مدت ممکن است ایجاد شود کم‌آبی بدن می‌باشد. کمبود آب در بدن باعث ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی سیستم داخلی بدن می‌گردد. به همین دلیل بهتر است در طول سفر آب فراوان بنوشید و از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین دار خودداری نمایید.
تنظیم کردن ساعت خواب و بیداری
با توجه به این‌که در طول سفر، به دلیل برنامه‌های تفریحی، بازدید از جاهای دیدنی و یا برنامه‌های کاری، ساعت خواب افراد تغییر می‌نماید؛ بنابراین برای جلوگیری از ابتلا به پرواززدگی و یا تشدید اثرات جت لگ، بهتر است ساعت خواب و بیداری خود را در همان روزهای اول تنظیم کنید.
افزایش کیفیت خواب
یکی از مهم‌ترین موارد علاوه بر تنظیم مدت زمان خواب، کیفیت آن می‌باشد. خوابیدن در طول پرواز و داخل هواپیما باعث هماهنگی سریع‌تر بدن با وقت محلی می‌گردد. از طرف دیگر در صورت نیاز و بعد از مشورت با پزشکان در این زمینه، ممکن است استفاده از داروهای ضروری در سفر برای خواب، در کنترل نمودن اثرات پرواززدگی موثر واقع شود.
عدم مصرف غذاهای جدید
در روزهای ابتدایی برای جلوگیری از ابتلا به ناراحتی‌های گوارشی ناشی از پرواززدگی، بهتر است از خوردن غذاهای جدیدی که با طعم و مزه آن آشنایی نیستید و ممکن است با معده شما سازگار نباشد خودداری نمایید.
تجویز دارو برای جت لگ
استفاده از داروهایی که به عنوان قرص‌های خواب‌آور شناخته می‌شوند، در طول پرواز و تا چند روز بعد از رسیدن به مقصد می تواند کمک کننده باشد. به طور معمول این داروها عوارض ندارند ولی ممکن است در برخی افراد به حالت تهوع، استفراغ، راه رفتن در خواب، گیجی و خواب‌آلودگی صبحگاهی منجر گردند.
قرص جت لگ چیست؟
در بازار داروهای مختلفی برای کاهش علائم جت لگ وجود دارد که یکی از محبوب‌ترین و مؤثرترین آن‌ها ملاتونین است. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، ملاتونین هورمونی طبیعی است که به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند و می‌تواند در بهبود کیفیت خواب و کاهش علائم جت لگ نقش مهمی ایفا کند. مصرف ملاتونین به ویژه برای افرادی که در سفرهای طولانی و عبور از مناطق زمانی مختلف با مشکلات خواب روبه‌رو می‌شوند، مفید است. این مکمل معمولاً به صورت قرص‌های خوراکی عرضه می‌شود و با تنظیم ریتم‌های بیولوژیکی بدن، به فرد کمک می‌کند تا سریع‌تر به زمان جدید سازگار شود.
روش‌های جلوگیری از پرواززدگی
جت لگ یا پرواززدگی، به دلیل داشتن اثرات بد می تواند باعث خراب شدن سفر شما گردد. با رعایت مواردی که در ادامه بیان می‌کنیم می‌توانید اثرات پرواززدگی را کاهش دهید:
قبل از سفر
از چند روز مانده به سفر خود، بهتر است بر روی کیفیت خواب خود تمرکز نموده و به اندازه‌ای بخوابید که در حین سفر احساس خواب آلودگی نداشته باشید. هم‌چنین می‌توانید برای کاهش استرس خود، چند ساعت زودتر از پرواز در فرودگاه حضور داشته باشید.
در حین پرواز
با توجه به این‌که در پروازهای طولانی‌تر، سطح آب بدن کاهش می‌یابد بنابراین، بهتر است در هواپیما به اندازه کافی آب مصرف نمایید؛ و هم‌چنین از نوشیدن الکل و یا مواد حاوی کافئین جلوگیری کنید.
برای این‌که از ایجاد مشکلات گوارشی جلوگیری نمایید، بهتر است به جای استفاده از غذاهای پر کالری و سنگین از سبزیجات و میوه‌ها استفاده کنید. یکی دیگر از مواردی که بهتر است در حین پرواز انجام دهید، راه رفتن در هواپیما می‌باشد؛ زیرا با این کار می‌توانید از لخته شدن خون خود جلوگیری نمایید. هم‌چنین با انجام دادن حرکات کششی، اثرات پرواززدگی را به حداقل برسانید.
بعد از سفر
برای کاهش اثرات جت لگ یا پرواززدگی بعد از سفر، می‌توانید فعالیت‌های فیزیکی انجام داده یا قدم بزنید؛ و هم‌چنین با قرار گرفتن در برابر نور خورشید، این امکان به وجود می‌آید که ریتم بدن شما متناسب با مقصد، کالیبره گردد. بعد از سفر، بهتر است از مصرف غذاهای سنگین، الکل و مواد کافئین دار خودداری نمایید.
در صورتی که بعد از سفر احساس خستگی دارید و می‌خواهید بخوابید؛ بهتر است بیشتر از 30 دقیقه چرت نزنید زیرا با خواب زیاد در طول روز، خواب شبانه تحت‌الشعاع قرار گرفته و نتیجه منفی به وجود می‌آورد.
زمان مراجعه به پزشک در پرواززدگی
در صورت از بین نرفتن علائم پرواززدگی و یا شدید شدن اثرات آن بهتر است به پزشک مراجعه نمایید. علائمی که در صورت مشاهده باید به پزشک مراجعه کنید عبارت‌اند از:
- گلودرد
- حالت تهوع و استفراغ
- تب
- سرفه
- علائم آنفولانزا
پرواززدگی و یک اختلال قابل پیشگیری!
همان‌طور که در بالا به آن اشاره کردیم، پرواززدگی یا جت لگ، یک مشکل رایج و موقت مرتبط با خواب می‌باشد که وقتی بین مناطق زمانی مختلف سفر می‌نمایید، اتفاق می‌افتد. جت لگ یا پرواززدگی، یک بیماری درمان نشدنی یاغیر قابل پیشگیری نمی‌باشد. این مشکل برای بیشتر افراد ممکن است اتفاق بیفتد که شما می‌توانید با انجام مواردی که در بالا ذکر شد اثرات این اختلال را کنترل نمایید. توصیه می‌کنیم که در زمان رسیدن به مقصد، اگر هوا روشن بود، قهوه بخورید تا به بیدار ماندن شما کمک نموده و شب خواب راحت‌تری را تجربه کنید.
چنانچه قصد رزرو بلیط هواپیما برای سفر خود را دارید، سایت های تیک در خدمت شماست تا با ارائه ی انواع بلیط های سیستمی و چارتری در کلاس های پروازی مختلف بهترین تجربه ی سفر را برای شما به ارمغان آورد.
سوالات متداول درباره جت لگ یا پرواززدگی
جت لگ یا پرواززدگی چه تفاوتی با خستگی سفر دارد؟
در خستگی سفر، در ریتم شبانه‌روزی اختلالی به وجود نمی‌آید و حتی ممکن است بعد از یک خواب شبانه راحت، همه‌ی علائم آن به طور کامل برطرف گردند، اما اثرات پرواززدگی معمولا طولانی‌تر می‌باشد.
مهم‌ترین عوارض جت لگ یا پرواززدگی در فرد چیست؟
مهم‌ترین عوارضی که اختلال‌هایی مانند جت لگ و بی‌نظمی در ساعت بیولوژیکی بدن برای فرد به وجود می‌آورد، بی‌خوابی و مشکل در بهداشت خواب می‌باشد.
آیا جت لگ در سفر غرب به شرق بیشتر می‌باشد؟
بله و علت آن چگونگی هماهنگی ساعت بیولوژیکی بدن با زمان خواب و بیداری می‌باشد.
پرواززدگی چقدر رایج می‌باشد؟
پرواززدگی مشکل رایجی می‌باشد که بسیاری از مردم در هنگام سفر آن را به درجات مختلف تجربه می‌نمایند. هم‌چنین، برخی از افراد مخصوصا کودکان ممکن است در سازگاری با منطقه زمانی جدید به هیچ مشکلی برنخورند.
فرزانه یوسفینظرات
